De techniek voor meer creativiteit

Maar wat is creativiteit dan precies? Er zijn veel verschillende definities, waarbij ik de definitie van Mike Vance van Walt Disney het duidelijkst vind: “Creativiteit is het maken van iets nieuws en het herarrangeren van het oude.” Creativiteit gaat dus over nieuwe combinaties en variaties op basis van bestaande kennis en bestaande componenten. De essentie van creativiteit is eigenlijk dat het onze kennis kan omvormen tot nieuwe resultaten. Een creatieve gedachte bevat vaak 3 onderdelen:

• Het is nieuw: het hoeft niet voor iedereen nieuw te zijn, maar in ieder geval heb jij deze gedachte nog nooit gehad.
• Het is bruikbaar: je idee kan in praktijk worden genomen en iemand kan er voordeel uithalen
• Het is verrassend: je idee geeft je het gevoel “waarom heb ik hier niet eerder aan gedacht?”. Het is dus een simpel, bijna voor de hand liggend idee.

Schrijf alles op

Naar mij idee hoeft een creatief idee niet altijd te voldoen aan deze bovenstaande onderdelen. Soms heb je gewoon gekke ideeën, die wellicht niet heel bruikbaar zijn. Toch vind ik dat je deze ideeën allemaal moet opschrijven. Je weet nooit wat je er mee kan. Door tijdens het proces niet constant tegen jezelf te zeggen “dit is een slecht idee”, zorg je dat je gedachten stroom blijft lopen. Zeker als je met meer mensen aan het brainstormen bent. Een NEE is eigenlijk not done in de wereld van brainstormen. Elk idee is in eerste instantie goed. Pas in latere stappen ga je kijken naar uitvoerbaarheid en dergelijke.

Voordat wij aan de slag gaan met technieken voor meer creativiteit, is het belangrijk om een aantal belemmeringen op te sommen. Deze belemmeringen houden je tegen om creatief te zijn, want je blijft door deze belemmeringen vaak hangen in je eigen gedachten. Deze belemmeringen vallen onder de Engelse term: Fixedness. Dit is de cognitieve bias om de wereld om ons heen anders te zien. Voor veel mensen is het een uitdaging om echt anders te kijken naar wat ze iedere dag tegenkomen.

Er zijn 3 soorten Fixedness:

1. Functional fixedness: Dit maakt het moeilijk om een object een andere functie te zien doen dan waar wij het object voor gebruiken.
2. Structural fixedness: Dit maakt het moeilijk om verschillende configuraties van een product of dienst voor te stellen die nieuwe voordelen voor de markt kunnen opleveren.
3. Relational fixedness: Dit maakt het moeilijk om je voor te stellen dat twee objecten een relatie hebben die er eerder niet was.

Systematic Incentive Thinking (SIT)

Als je door deze fixedness heen kan breken krijgen objecten, producten of diensten nieuwe waarde. Om dit te doen kan je gebruik maken van een techniek genaamd Systematic Incentive Thinking (SIT). Deze techniek volgt een vast patroon van stappen die er voor zorgen dat je elk product of dienst opnieuw kan uitvinden.

Er zijn 5 denktechnieken voor creativiteit. Welke je ook toepast, de volgende 4 stappen gelden voor alle denkprincipes.

1. Begin met de huidige situatie en maak een lijst van de componenten en attributen van het product of de dienst.
2. Pas een van de denktechnieken toe en maak een virtueel product in je hoofd.
3. Stel jezelf twee belangrijke vragen: Moeten wij dit doen en kunnen wij dit doen?
4. Pas het concept aan om een sterker resultaat te krijgen.

De vijf verschillende technieken

1. Aftrekken: laat een essentieel onderdeel van een product weg en kijk wat je allemaal met de overgebleven onderdelen kunt.
2. Vermenigvuldigen: voeg een extra onderdeel toe, dat ook al onderdeel van het originele product uitmaakte en verander hier een eigenschap van.
3. Delen: ontleed het product in onderdelen en maak van de onderdelen een nieuw product. Opsplitsen van het geheel in onderdelen beidt de mogelijkheid een veelheid aan configuraties te bedenken.
4. Samenvoegen van taken: Ken nieuwe taken toe aan een bestaande resource. Ontwikkel bijvoorbeeld multi-purpose machines en tools – bijvoorbeeld een robot die zowel kan schuren en spuiten – of herdefinieer taken van medewerkers.
5. Creëer of verminder afhankelijkheden tussen productvariabelen: Hierbij kijk je niet naar het product of de onderdelen, maar naar de producteigenschappen.

Deze techniek draait om het weghalen van een onderdeel, eigenschap of component van het product en kijken wat je er dan van kan maken. Een voorbeeld is het uit elkaar halen van alle onderdelen van een fiets en vervolgens naar alle elementen kijken. Haal je bijvoorbeeld het achterwiel weg, dan kan je wellicht een fiets maken met een standaard voor binnen, een hometrainer. De kabel van je muis en toetsenbord verwijderen en vervangen voor een batterij en bluetooth verbinden is een ander voorbeeld van elimination. Of wat dacht je van een ooglens, het verwijderen van glas en het montuur maakt een geheel nieuw product beschikbaar voor iedereen die geen bril wil dragen.

Deze techniek neemt een bestaand element van het product maar past het aan. Hierbij maak je eerst een lijst met alle componenten en vervolgens pak je één van deze componenten en pas je die aan. Daarbij kijk je altijd naar de mogelijke voordelen.

Een voorbeeld van een product dat is ontstaan door deze techniek toe te passen en voor iedereen herkenbaar is komt van Ambi Pur (geen reclame). Zij hebben bedacht dat als je 1 geur in een geurverspreider zit, je op een gegeven moment deze geur niet echt meer ruikt. Je bent geurenblind (geweldige naam btw). Daarom hebben ze de geur vermenigvuldigd en dus in dezelfde geurverspreider twee of drie geuren gedaan. Door deze af te wisselen ruik je telkens weer een heerlijke geur.

Deze techniek is goed voor structural fixedness. De divisie techniek dwingt je om configuraties te maken door componenten te herschikken op manieren die je waarschijnlijk niet zelf zou bedenken. Je haalt als het ware het bestaande product uit elkaar in verschillende componenten en vervolgens herschik je ze tot een nieuw product.

Je begint met het maken van een lijst van alle kenmerken/componenten van het product. En ga je kijken naar de mogelijkheden om verschillende eigenschappen aan te passen. Een voorbeeld is het frontje van je autoradio die je uit je auto kan halen. Deze was eerder altijd vast, maar als je hem los haalt voorkom je inbraken omdat niemand wat aan een autoradio zonder frontje heeft. Een ander voorbeeld is het opdelen van een taart in een soort minitaartjes “cupcakes”. Het product is nog steeds hetzelfde, een leuke manier om een feestje te vieren, maar de vorm is anders.

Zoals de naam al doet vermoeden gaat deze techniek om het toevoegen van een taak aan een bestaande taak toevoegen. Je komt dan al snel op een soort multipurpose machine of robot die meerdere taken uitvoert. Maar het kan ook heel simpel zijn, denk bijvoorbeeld aan een tandenborstel waar ook een strook voor het reinigen van de tong op zit. Of een telefoonbeschermer met een plek voor het opbergen van je pinpas. Kijk eens goed om je heen, er zijn heel veel producten in de wereld die voorkomen uit deze techniek.

Het product verandert als reactie op iets anders. Als het een verandert, verandert het ander ook. Deze techniek vereist dat je een lijst maakt van alle externe attributen zoals hoogte, lengte, breedte, geslacht, leeftijd, tijd enz. En een lijst met alle interne attributen, bijvoorbeeld kleur, vorm, grootte. Vervolgens ga je twee van deze attributen met elkaar samenbrengen, door een soort onderlinge relatie aan te gaan. Enkele voorbeelden zijn: Een kopje die van kleur verandert als je er warm water in doet. Een lamp die aan gaat als er iemand voor de sensor langsloopt. De helderheid van je scherm van je mobiele telefoon als het avond is. Een stoplicht dat verandert van kleur als je aan komt rijden of een meekleurende zonnebril. Allemaal simpele voorbeelden van de attribute dependency techniek.

Met deze 5 technieken kan je aan de slag. Vaak is het fijn om met een aantal mensen samen te werken om op creatieve oplossingen te komen. Hier nog even een paar tips voor een creatieve brainstorm.

Kies een diverse groep mensen

Ga je in je eigen bedrijf aan de slag met het verbeteren of veranderen van een product en wil je daar de SIT methode voor gebruiken? Zorg dan dat je een diverse groep mensen uit je organisatie. Het beste is om te kiezen voor een groep mensen van verschillende afdelingen met verschillende achtergronden. Dit zorgt niet alleen voor het genereren van ideeën maar helpt ook tijdens het proces van beoordelen van ideeën.

Zorg dat iedereen gemotiveerd is

De maximale groepsgrootte voor dit soort sessies is 12 of minder. Bij grotere groepen zal je gewoon minder goede ideeën genereren en te veel ruis in je groep ervaren. Zorg ervoor dat iedereen gemotiveerd is om te helpen en dat iedereen op de hoogte is van het doel van de meeting.

Neem voldoende rust

Neem voldoende pauzes tijdens de brainstorm sessie want het genereren van nieuwe ideeën vraagt om frisse energie en genoeg rust.

Kijk eerst naar beperkingen

Tijdens de sessie is het slim om eerst te kijken naar alle beperkingen die er zijn, bijvoorbeeld budget of tijd of wetten en regelgeving. Doe dit vooraf om later niet de beperkingen te doen ombuigen om je ideeën toch er door heen te krijgen.

Kies één van de vijf technieken

Kies dan een techniek die je gaat gebruiken en laat mensen in kleine groepjes aan de slag gaan. Zorg dat ze na een korte tijd de ideeën opschrijven en laat deze vervolgens door anderen presenteren. Hierdoor voorkom je dat mensen de ideeën gaan afkraken omdat ze de persoon die het idee bedacht heeft niet leuk vinden.

Beoordeel de ideeën individueel

Dit kan je meerdere keren doen, met verschillende technieken en verschillende componenten of producten. Om vervolgens aan het eind de ideeën individueel te laten beoordelen op de vooraf gestelde beperkingen en andere criteria. Daarnaast moet er natuurlijk gedacht worden aan haalbaarheid en nuttigheid. Door iedereen te laten mee stemmen en dit individueel te laten doen zorg je er voor dat mensen eerlijk antwoord geven.

Kom tot een conclusie

Aan het eind kan je de verschillende beoordelingen bij elkaar op tellen en kijken welk idee de meeste stemmen heeft. Hopelijk kom je zo tot een nieuw product of dienst die op een creatieve wijze is ontstaan.

Mocht je alleen zijn en als zzp-er werken maar toch graag eens brainstormen, laat dan even een berichtje achter. Ik ga graag met je aan de slag om nieuwe ideeën voor jouw business te genereren.